Związek Polaków na Białorusi został proklamowany w dniu 16 czerwca 1990 r. na I Zjezdzie Założycielskim, w trakcie którego wszystkie organizacje polskie kraju połączyły się w Związek Polaków na Białorusi.
25 lutego 1991 r. Społeczne Zjednoczenie „Związek Polaków na Białorusi” zostało oficjalnie zarejestrowane w Ministerstwie Sprawiedliwości Republiki Białoruś i właśnie tę datę przyjmuje się za datę utworzenia Związku Polaków na Białorusi. Najwyższym organem Związku Polaków na Białorusi jest Zjazd, który odbywa się zgodnie z uchwalonym Statutem со 4 lata i który przyjmuje program działania ZPB, ustala główne kierunki działalności zjednoczenia, wybiera Prezesa i członków Rady Naczelnej, Zarządu oraz Komisję Kontrolno-Rewizyjną. Obecnym prezesem jest Mieczysław Łysy, wybrany na to stanowisko na VIII Zjeździe ZPB w 2013 r. Prezesem Rady Naczelnej ZPB został wybrany Jerzy Żurawowicz.
Znaczące daty w dziejach Związku Polaków na Białorusi (1988 – 1998)
Maj 1988r. W szkole w Soniczach (rejon grodzieński), dyrektorem której był wiceprezes ZPB do spraw oświaty i prezes ZPB (2005-2010) Józef Łucznik, od nowego roku szkolnego wprowadzono nauczanie języka polskiego fakultatywnie, zaś od klasy trzeciej i wzwyż jako przedmiotu.
Maj 1988r. Na spotkaniu rodziców z nauczycielami w szkole w Łosośnie (rejon grodzieński), w którym udział także wzięli przedstawiciele Obwodowego Komitetu Partii i Kuratorium Oświaty, do uchwały zebrania wpisany został punkt, który głosił o wprowadzeniu w tej szkole języka polskiego jako przedmiotu od klasy trzeciej.
19 lipca 1988r. w sali Uniwersytetu Grodzieńskiego zebrało się około 30 osób, którym nie był obojętny język i kultura polska. W wyniku wspólnej decyzji postanowiono wyznaczyć na 10 sierpnia zebranie założycielskie pierwszej obwodowej polskiej organizacji na Białorusi.
10 sierpnia 1988r. w wypełnionej po brzegi auli Grodzieńskiego Uniwersytetu im. J. Kupały zostało powołane Polskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe im. A. Mickiewicza. Do zarządu Stowarzyszenia weszli: Józef Łucznik, Franciszek Witowicz, Stanisław Sienkiewicz, Janusz Parulis, Joanna Niemczynowska, Jolanta Borewicz, Sławomir Strumiłło, Eugeniusz Szuszkiewicz, Ryszard Kleczkowski, Aleksander Siemionów, Jan Kunicki, Irena Waluś, Halina Rudnicka, Teresa Sadowska, Janka Wencławowicz, Leonarda Czygier, Jan Rytwiński, Antoni Pacenko, Aleksander Kołyszko, Jerzy Gorbaczewski. Prezesem PSKO im. A. Mickiewicza został Tadeusz Gawin.
Wrzesień 1988r.W 20 szkołach rejonu grodzieńskiego nauczany jest język polski.
9 października 1988r. W sali Garnizonowego Domu Oficera w Grodnie po raz pierwszy od czasu zakończenia wojny zebrali się weterani Wojska Polskiego z całej Grodzieńszczyzny. Ówczesny Konsul Generalny RP w Mińsku Mieczysław Obiedziński wręczył dla weteranów medale „Braterstwo broni”.
16 maja 1989r. uroczyste otwarcie Muzeum Zofii Nałkowskiej na Uniwersytecie Grodzieńskim i odsłonięcie tablicy pamiątkowej na domu przy ul. Akademickiej w Grodnie, w którym pisarka mieszkała.
2 lipca 1989r. uroczystość odsłonięcia pomnika Adama Mickiewicza w Lidzie. Po raz pierwszy od 17 września 1939r. w uroczystości odsłonięcia i poświęcenia pomnika mógł oficjalnie wziąć udział ksiądz.
4 lipca 1989r. pierwszy wakacyjny wyjazd dzieci do Polski.
3 września 1989r. po raz pierwszy za czasów istnienia władzy radzieckiej na Zachodniej Białorusi zorganizowano imprezę poświęconą 50. rocznicy wybuchu II wojny światowej, także po raz pierwszy zaproszono na uroczystość uczestników kampanii wrześniowej 1939r. Konsul H. Kalinowski wręczył medale „Za udział w wojnie obronnej 1939 roku”.
1 października 1989r. przeniesiono szczątki polskich żołnierzy do wsi Kalety nieopodal Sopoćkiń, w uroczystości wzięło udział ponad półtora tysiąca ludzi oraz Konsul Generalny RP w Mińsku Mieczysław Obiedziński.
2 października 1989r. pierwszy wyjazd młodzieży na uczelnie wyższe do Polski.
15 listopada 1989r. uroczyste otwarcie Katedry Filologii Polskiej na Uniwersytecie im. J. Kupały w Grodnie.
31 stycznia 1990r. w grodzieńskiej lokalnej telewizji po raz pierwszy emitowano audycję w języku polskim.
12 maja 1990r. odbyło się spotkanie koordynacyjne kierownictwa wszystkich stowarzyszeń Polaków na Białorusi, wziął w nim udział ówczesny ks. prałat Kazimierz Świątek. W trakcie spotkania wszyscy jednogłośnie
postanowili połączyć się w Związek Polaków na Białorusi.
16 czerwca 1990r. odbył się I Zjazd, w trakcie którego wszystkie organizacje polskie połączyły się w Związek Polaków na Białorusi. Na prezesa został wybrany Tadeusz Gawin. Wiceprezesem ZPB został ks. prałat Kazimierz Świątek. W skład Zarządu Głównego ZPB weszli: Stanisław Bujnicki, Jerzy Waszkiewicz, Romuald Wilczewski, Waldemar Groński, Wiktor Dmuchowski, Michał Dobrynin, Ryszard Kleczkowski, Alina Kiziukiewicz, Ryszard Kacynel, Józef Łucznik, Tadeusz Malewicz, Aleksander Pawłowski, Antoni Pacenko, ks. Kazimierz Świątek, Teresa Sieliwończyk, Stanisław Sienkiewicz, Eugeniusz Skrobocki, Barbara Fustoczenko, Kazimierz Choder.
30 września 1990r. po raz pierwszy od 1939 roku miał miejsce miting Polaków, podczas którego żądano równych praw we wszystkich dziedzinach życia społecznego.
3 listopada 1990r. odbyła się rejonowa konferencja w Werenowie, powołująca do życia rejonowy oddział Związku Polaków.
16 grudnia 1990r. Konferencja założycielska oddziału Związku Polaków w rejonie mostowskim, na prezesa została wybrana Janina Anczukajtiene.
22 luty 1991r. Rejestracja ZPB w Ministerstwie Sprawiedliwości RB.
6 – 7 kwietnia 1991r. powstanie oddziałów ZPB w Smorgoni i Ostrowcu.
4 lipca 1991r. założenie oddziału Związku Polaków w Zelwie.
22 września 1991r. odsłonięcie pomnika ku czci generała Olszyny – Wilczyńskiego, jego adiutanta i 31 żołnierzy poległych w obronie Ojczyzny.
9 – 10 listopada 1991r. po raz pierwszy został zorganizowany w Baranowiczach festiwal piosenki polskiej dla dzieci i młodzieży, w którym udział wzięło ponad 10 zespołów.
15 lutego 1992r. spotkanie przewodniczącego Rady Najwyższej RB pana Stanisława Szuszkiewicza z delegacją ZPB, w trakcie którego omówiono kwestie polsko¬języcznego szkolnictwa na Białorusi.
21 lutego 1992r. odbyło się posiedzenie Rady Wiejskiej w Sopoćkiniach, na którym ulicę Lenina przemianowano na ulicę Jana Pawła II, Października – na Józefa Olszyny Wilczyńskiego i powrócono do starej nazwy ulicy Teolińskiej.
14 marca 1992r. pierwszy raz ujrzał światło dzienne „Magazyn Polski”.
3 maja 1992r. uroczyste poświęcenie placu pod budowę Domu Polskiego w Lidzie.
23 maja 1992r. po raz pierwszy od 1939r. odbył się Festiwal Piosenki Polskiej, w którym udział wzięło około 30 zespołów z Grodzieńszczyzny, Mińszczyzny i Polesia.
1 sierpnia 1992r. firma budowlana „Arkadia” weszła na plac budowy Domu Polskiego w Grodnie.
19-24 sierpnia 1992r. delegacja ZPB wzięła pierwszy raz udział w Zjeździe Polaków i Polonii Świata w Krakowie.
20 września 1992r. konferencja założycielska oddziału ZPB w Witebsku, na prezesa oddziału wybrana została Alicja Gałustowa.
26 września 1992r. w Baranowiczach odbyło się poświęcenie fundamentów Klubu Polskiego, w uroczystości udział wzięli prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” prof. Andrzej Stelmachowski, Ambasador RP w Mińsku Elżbieta Smułkowa i dyrektor Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Alicja Walczyk.
18 listopada 1992r. wizyta w Związku Polaków premiera Rzeczypospolitej Polskiej Hanny Suchockiej.
10 lipca 1993r. RN ZPB własną uchwałą postanowiła zarejestrować Dom Polski w Mohylewie.
10 lipca 1993r. uchwałą RN ZPB zarejestrowany został Komitet Obrony Praw Polaków.
17 października 1993r. ZG ZPB własną uchwałą postanowił o zarejestrowaniu Oddziału Miejskiego ZPB w Mołodecznie.
9 stycznia 1994r. RN ZPB podjęła decyzję o rejestracji Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej przy ZPB.
4 marca 1994r. ZG ZPB powziął uchwałę przystąpił do grona założycieli asocjacji „Pojednanie i spokój”, celem której było m.in. uczczenie pamięci poległych polskich żołnierzy na terenie Grodzieńszczyzny oraz
uporządkowanie miejsc ich wiecznego spoczynku.
13 maja 1994r. odbyło się spotkanie RN ZPB z ówczesnym ministrem edukacji narodowej RB Wiktorem Gajsionkiem, w trakcie którego minister podtrzymał propozycję utworzenia komisji odrodzenia polskojęzycznego szkolnictwa na Białorusi oraz zaznaczył, iż jemu jako ministrowi edukacji jest wstyd, że pierwsza Szkoła Polska na Białorusi będzie budowana na koszt Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.
10 kwietnia 1994r. spotkanie Przewodniczącego Rady Najwyższej RB Stanisława Szuszkiewicza z członkami ZPB.
16 kwietnia 1994r. przy ZPB zarejestrowane zostało Towarzystwo Młodzieżowe.
16 kwietnia 1994r. odbyło się spotkanie RN ZPB z deputowanym ludowym RB Zenonem Poźniakiem oraz kierownictwem BFL.
17 kwietnia 1994r. spotkanie Aleksandra Łukaszenko z prezesem i działaczami ZPB w siedzibie organizacji w Grodnie.
Październik 1994r. powołanie Stowarzyszenia Polaków – Ofiar Represji Politycznych.
23 października 1994r. RN ZPB uchwaliła utworzenie Izby Przemysłowo-Handlowej przy ZPB.
2 listopada 1994r. uroczystość żałobna, poświęcona ponownemu pogrzebaniu szczątków bohaterów obrońców Grodna z 1939r.
Styczeń 1995r. założenie Komitetu Pamięci E. Orzeszkowej.
12 maja 1995r. otwarcie Domu Polskiego w Kiemieliszkach.
Październik 1995r. odbyła się pierwsza konferencja poświęcona twórczości E. Orzeszkowej.
24 września 1995r. wmurowanie i poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę Polskiej Szkoły w Grodnie.
Czerwiec 1996r. udział zespołów i chórów ZPB w I Republikańskim Festiwalu Kultur Narodowych.
13 stycznia 1996r. RN ZPB postanowiła zarejestrować przy ZPB Komitet pamięci im E. Orzeszkowej i wybrano na przewodniczącą Marię Ejsmont.
18 marca 1996r. ZG ZPB zatwierdził większością głosów jako dyrektora Polskiej Szkoły w Grodnie Reginę Gulecką.
13 lipca 1996r. ZG ZPB zatwierdził na dyrektora „Domu Polskiego” w Mohylewie Jerzego Żurawowicza.
5 września 1996r. na posiedzeniu ZG ZPB podjęto decyzję o utworzeniu Liceum ZPB w Grodnie.
21 września 1996r. uroczyście otwarto pierwszą Szkołę Polską na Białorusi.
11 kwietnia 1997r. na posiedzeniu ZG ZPB podjęto decyzję o wystosowaniu apelu do władz państwowych RB w kwestii nadania statusu żołnierza II wojny światowej, żołnierzom AK na Białorusi.
7 września 1997r. utworzono Związek Harcerstwa Polskiego na Białorusi, prezesem którego został wybrany Wiesław Kiewlak.
14 czerwca 1998r. uroczyście otwarto Dom Polski w Nieświeżu, dar Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Wielkiej Brytanii.
